Australopithecus

7 Kasım 2008 Cumhuriyet Bilim Teknik (CBT 1129/2) dergisinde okuduğum yazıda Oktay Kaynak, insanın akıllı canlı olma yolundaki yolculuğunun, anne karnında yaptığı 180 derecelik bir dönüşle başladığını söylüyor.

Afrika'daki Rift vadisini 8-10 milyon yıl öncesinde çökme sonucunda sular basmıştı. Vadinin belirli bir yerinde mahsur kalan Primatlar, nesillerini sürdürebilmek ve beslenebilmek için mecburen balık avlamaya başlamıştı.

Büyük oranda yerlatı sularından oluşan bu göllerde avlanan Primatlar, nefes alabilmek için kafalarını suyun dışında tutmak zorundaydı ve böylece koşulların dayatması sonucunda ayakları üzerinde daha dik bir pozisyonda durmaya başladılar. Yaklaşık 4-5 milyon yıl bu sularda avlanan Primatların boyun bölgesinden aşağısı yavaş yavaş insansı bir hal aldı. Vücüdunun bu bölgesinde yer alan tüyler de suyun içinde kaldığından iyice azaldı. Böylece Australopithecus ortaya çıktı.

Zamanla vadi yapısında meydana gelen değişiklikler sonucunda karaya çıkan Australopithecus'un ayakları kavrayıcı özelliğini kaybettiğinden yerde yaşamak zorunda kaldı. Belden aşağısı terestrial (yercil), belden yukarısı arborial (ağaçcıl) olan Australopithecus'ların bu bozuk iskelet yapısı yaşamı için bir dezavantaj oluşturmaktaydı.

Bu 4-5 milyon yıllık süre içerisinde Australopithecus kafatası (beyin dokusu) gelişmemiş, büyümeye başlamamıştır. Bozuk iskelet yapısı avcısından kaçarken, avlanırken zorluk çekmesine neden olmuş, zamanla daha dik durmaya başlamış, primatlardaki konik göğüs kafesinin yerini insanlardaki silindirik göğüs kafesi almaya başlamıştır.

İskelet yapısındaki bu değişim yavrularının anne karnındaki duruş pozisyonunun değişmesine de sebep olmuştur. Primatlarda embriyoların kafaları doğum kanalına yakın, bedenlerinin arka kısmı ise armut biçimindeki uterusun geniş tarafındadır. Yüzleri annelerinin karnına dönük olarak doğarlar. Bu, şempanze dahil günümüz primatlarında da böyledir.

Australopithecus'larda ise embriyonun yüzü, annenin bir bacağına doğru dönmeye başlamıştır. Yani modern insanda olduğu gibi yüzü annenin sırtına dönük olarak doğma süreci başlamıştır. Modern insana gidiş sürecinde belli bir aşamadan sonra uterusdaki embriyo 180 derecelik bir takla (salto intelligente) atmıştır. Bu takladan sonra Australopithecus'ların kafatası hacmi 350 cc'den - 700 cc'ye kadar büyümüştür.

Australopithecus'ların soyu günümüzden yaklaşık 1.4 milyon yıl öncesinde tükenmiştir.